اعتماد به نفس چیست؟
اعتماد به نفس یکی از مهمترین مباحثی است که در کتابهای زیادی به آن پرداخته شده است. آموزشهای زیادی در زمینه اعتماد به نفس وجود دارند، آموزشهایی که میخواهند اعتماد به نفس را به افراد تزریق کنند. اما آیا به راستی سخن از اعتماد به نفس به این سادگیهاست؟ آیا به راحتی میتوان اعتماد به نفس را در یک فرد بالا برد؟ اصلا اعتماد به نفس چیست؟ آیا یک ویژگی مطلق است یا از موقعیتی به موقعیت دیگر میتواند تغییر کند؟ و در آخر هم اینکه چگونه میتوان آن را افزایش داد؟! همه اینها سوالاتیاند که در این مقاله مورد بررسی قرار دادهایم و به تکتکشان پاسخ منساسب دادهایم. پس تا پایان این مطلب همراهمان باشید.
اعتماد به نفس چیست؟
اعتماد به نفس به معنی باور داشتن به تواناییها و مهارتهایمان است (1). اینکه یک فرد بداند میتواند کنترل شرایط را در دست بگیرد و اجازه ندهد که شرایط بر او چیره شود. یک فرد با اعتماد به نفس به خود و تواناییهایش باور دارد و نسبت به نتایج کارهایش خوشبین است و میداند که میتواند آنها را مدیریت کند. برای مثال یک سخنران با اعتماد به نفس، میداند که به خوبی میتواند از پس یک سخنرانی بر آید و اوضاع هر چقدر هم سخت شود میتواند آن را مدیریت کند.
اعتماد به نفس؛ یک ویژگی پایدار یا موقعیتی؟
زمانی که از اعتماد به نفس سخن میگوییم باید بدانیم که اعتماد به نفس یک ویژگی مطلق و پایدار نیست. پس اساسا نمیتوان به صورت کلی گفت که یک آموزش و یا یک کتاب، میتواند اعتماد به نفس فرد را به صورت مطلق بالا ببرد! میزان اعتماد به نفس واقعی ما وابسته به تواناییهایمان است و این طبیعی است که ما در زمینهای که توانایی کافی و مهارت لازم نداریم، بیاعتماد به نفس باشیم.
برای مثال یک فرد ممکن است در زمینه سخنوری بسیار به خود اعتماد داشته باشد ولی برای رانندگی با مشکل روبرو شود و در این زمینه نسبت به خود پر از شک و تردید باشد و اعتماد به نفس کمی داشته باشد. پس به صورت کلی باید بدانیم که اعتماد به نفس ما ممکن است از موقعیتی به موقعیت دیگر تغییر کند و این کاملا طبیعی است.
تعریف «بیشتر از یک» از اعتماد به نفس چیست؟
با وجود تمام تعاریفی که از اعتماد به نفس وجود دارد، ترجیح میدهیم اعتماد به نفس را اینطور تعریف کنیم:
ما زمانی اعتماد به نفس خواهیم داشت که: مهارت کافی در انجام کاری داشته باشیم و همچنین تصویر ذهنی ما نسبت به توانایی انجام آن مثبت باشد و اعتقاد داریم که اعتماد به نفس دقیقاً بر اساس هر کاری متفاوت است و شما ممکن است در خوشنویسی اعتماد به نفس بالایی داشته باشید، اما در سخنرانی و صحبت جلوی جمع، اعتماد به نفس بالایی نداشته باشید.
در چنین تعریفی، حداقل عوامل زیر در موفقیت و اعتماد به نفس شما تاثیر خواهند داشت:
- دانش کافی انجام کار
- مهارت کافی انجام کار
- تجربههای قبلی انجام کار
- بازخوردهای دیگران در مورد انجام کار
- کیفیت انجام کار سایرین
با توجه به تعریفی که در مورد اعتماد به نفس یا همان self confidence ارائه کردیم، باید بگوییم که عموم آنچه مردم در زمینه اعتماد به نفس یا کمبود آن مطرح میکنند در زمینههای زیر است:
- مهارتهای ارتباطی
- خجولی و کم حرفی
- شهامت گرفتن حق خودمان
- ابراز و بیان توانمندیها
- داشتن ارتباط موثر
- سخنرانی و صحبت در جمع
1- نقش ژنها در میزان اعتماد به نفس
در تحقیقات متعددی دیده شده که ژنها تاثیر بهسزایی در میزان اعتماد به نفس (2) و عزتنفس (3) افراد میگذارند. این موضوع به خوبی به دلیل تفاوتهای چشمگیر موجود در میزان اعتماد به نفس افراد اشاره میکند. در واقع باید بدانیم که انسانها با درجات متفاوتی از اعتماد به نفس به دنیا میآیند.
2- تاثیر تجارب کودکی در میزان اعتماد به نفس
تجارب کودکی و رفتار والدین با کودکان، یکی دیگر از مهمترین منابع اثرگذار بر اعتماد به نفس افراد هستند. کودکان هر چه بیشتر تحقیر وسرزنش شوند و هر چه بیشتر مورد غفلت قرار گیرند، خودانگاره شکنندهتری را شکل میدهند و کمتر میتوانند به خود اعتماد کنند.
3- نقش جامعه در میزان اعتماد به نفس
جامعه و الگوهای فرهنگی حاکم بر آن نیز نقش مهمی رادر میزان اعتماد به نفس افراد بازی میکنند. در واقع رویهای که جامعه و فرهنگ حاکم نسبت به افراد آن جامعه دارد، بهشدت بر میزان اعتماد به نفس آنها تاثیر میگذارد. حقیقت این است؛ متاسفانه، از جامعهای که مدام افراد و استعدادهایشان را سرکوب میکند و نادیده میگیرد، خیلی نمیتوان انتظار پرورش افراد با اعتماد به نفسی داشت!
4- اثر روابط کاری و عاطفی در میزان اعتماد به نفس
روابط کاری و عاطفی ما هم تاثیر بسیار مهمی بر میزان اعتماد به نفس ما دارند. نحوهای که همکاران در محیط کار با ما رفتار میکنند و میزان احترامی که در آنجا نصیبمان میشود، بسیار بر میزان باور ما به خودمان تاثیرگذار است.
از سوی دیگر روابط عاطفی محلی هستند که ما اوج صمیمیت و نزدیکی را تشکیل میدهیم و بسیار بر باور ما نسبت به خودمان تاثیرگذار هستند. برای مثال طرد شدن در یک رابطه عاطفی بسیار میتواند در میزان اعتماد به نفس ما برای شروع یک رابطه جدید اثرگذار باشد.
5- سلامت فیزیکی موثر بر میزان اعتماد به نفس
سلامت فیزیکی نیز تاثیر زیادی بر اعتماد ما به خودمان دارند. فردی که از یک اندام و بدن خوشفرم برخوردار است خیلی اعتماد به نفس بیشتری دارد و با اعتماد به نفس بیشتری در جامعه حاضر میشود. در طرف مقابل، داشتن یک بدن بدفرم و یا وجود یک نقص ظاهری در بدن میتواند از اعتماد به نفس ما کم کند.
6- نقش رسانهها در میزان اعتماد به نفس
رسانه نیز با آنچه که به مردم ارائه میکند، تاثیر بسیار مهمی بر اعتماد به نفس افراد میگذارد. کمتر فردی خود و زندگی واقعیاش را در فضای مجازی و رسانههای مختلف به نمایش میگذارد. این موضوع باعث ایجاد تصویر غیرواقعی از دیگران و بیاعتمادی نسبت به خود میشود.
7- تاثیر مهارتها در میزان اعتماد به نفس
بیمهارتی یا مهارت کم نیز یکی از عواملی است که میتواند به اعتماد به نفس ما آسیب بزند. در واقع بسیاری از افراد از آنجایی که مهارتهای کافی برای ارائه ندارند، بسیار نسبت به خود شک و تردید دارند و اعتماد به نفس کافی برای حضور در جامعه ندارند.
چگونه اعتماد به نفسمان را تقویت کنیم؟
با توجه به دلایل اثرگذار بر اعتمادبهنفس، در این قسمت نیز به چند مورد از قدمهایی که برای افزایش اعتماد به نفس میتوان برداشت اشاره میکنیم:
1- عوامل کم کننده اعتمادبهنفستان را شناسایی کنید
پیش از اینکه به سراغ بهبود اعتماد به نفس خود بروید، باید از خود بپرسید که دقیقا چه چیزی است که اجازه اعتماد شما به خود و تواناییهایتان را نمیدهد؟ ممکن است که دلیل آن عدم تناسب اندام باشد، ممکن است دلیل آن عدم داشتن مهارتهای ارتباطی باشد و یا ممکن است دلیل آن تجارب کودکی باشند. شما باید ابتدا آنچه که جلوی اعتماد شما به خودتان میگیرد را شناسایی کرده و سپس به سراغ بهبود و افزایش آن بروید.
2- برای شناخت خود تلاش کنید
برای داشتن اعتماد به نفس، ابتدا باید خود را به خوبی بشناسید و به شناخت خوبی از ویژگیهای شخصیتی خود برسید. سپس ضروری است که نقاط قوت و نقاط ضعف خود را بشناسیم و بر روی نقاط قوت خود تکیه کرده و تا جای ممکن نقاط ضعف خود را بهبود ببخشیم.
3- روی یادگیری مهارتهای کاربردی و متناسب با ارزشهایتان تمرکز کنید
همانطور که گفتیم، بسیاری اوقات ما مهارتهای کافی برای زندگی کردن و برقراری ارتباط نداریم. به همین خاطر است که اکثر اوقات با دیده شک به خود مینگریم. در این شرایط برای افزایش اعتماد به نفس ضروری است که مهارتهای مختلف و متناسب با ارزشهایمان را بیاموزیم.
4- با ترسهایتان روبرو شوید
ترسها نیز یکی از عوامل تأثیرگذار بر اعتماد به نفس ما هستند. گذر از ترسها میتواند به ما اعتماد به نفس دهد؛ چرا که به ما یادآوری میکند که کنترل زندگیمان را در دست داریم و توانایی لازم برای ایجاد تغییر را داریم.
به همین خاطر رویارو شدن با ترسها، پیشنهاد بسیار مناسبی برای بهبود اعتماد به نفس است. برای مثال اگر از صحبت کردن در جمع دوستانتان ترس دارید، سعی کنید که خود را در این شرایط قرار دهید و خود را با این ترس مواجهه کنید. زمانی که از این ترس عبور کنید، میبینید که کمکم اعتمادتان به تواناییهایتان افزایش مییابد.
5- از روانشناس و مشاور کمک بگیرید
روانشناسها و مشاوران به عنوان افرادی که با کارکرد ذهن و روان انسانها آشنا هستند، میتوانند با تحلیل و بررسی زندگی و مسئله شما، ریشههای اعتماد به نفستان را پیدا کرده و با تکرار و تمرین به شما کمک کنند که اعتمادبهنفستان را تقویت کنید.
کتابهایی برای افزایش اعتماد به نفس
همیشه بخشی از مخاطبان وب سایت بیشتر از یک نفر، آن دسته از عزیزانی هستند که ترجیح میدهند برای یادگیری و آموزش به سراغ کتابها بروند. با توجه به این، در ادامه به شکل خلاصه چندتا از بهترین کتابهای موجود در این زمینه را به شما معرفی میکنیم. با ما همراه باشید:
1- کتاب رهایی از کمرویی
نویسنده: مارتین، م. آنتونی. کتابی نهچندان پرحجم که علیالخصوص روی مبحث کمرویی تمرکز دارد. در این کتاب با 10 تکنیک و راهکار برای مقابله با کمرویی و راحت شدن از شر آن آشنا میشوید.
2- کتاب بگذار همه چیز آموزگار تو شود
نویسنده: جان کابات زین، جان کابات زین در این کتاب 100 درس زندگی به شما میدهد! با خواندن و درک کردن این نکات، میتوانید احساس بهتری نسبت به خودتان، زندگی و شرایطتان داشته باشید. در واقع این کتابی است برای بهتر کردن حال دل و افزایش اعتماد به نفس شما.
3- کتاب ذهنت را رها کن، زندگیات را دریاب!
نویسندگان: جوزف کیاروچی، لوئیس هیز و ان بیلی، اگر به دنبال افزایش اعتماد به نفس نوجوانان و جوانان هستید، این کتاب را از دست ندهید. در این کتاب داستانهایی وجود دارد که به نوجوانان در مورد پذیرش و تعهد آموزش داده و یادشان میدهد که چطور در زندگی واقعی، جسارت داشته باشند.
4- کتاب شفقت خود از مسیر بهشیاری
نویسنده: کریستوفر گرمر و آخرین کتاب افزایش اعتماد به نفس، کتاب شفقت خود از مسیر بهشیاری است. در این کتاب یاد میگیرید چطور از افکار منفی ذهنتان دور شده و زندگی شادتری را تجربه کنید.
جملات جالب در مورد اعتماد به نفس
در ادامه چند جمله جالب در مورد اعتماد به نفس را با هم میخوانیم. نویسنده این جملات، اغلب نویسندگان بزرگ انگلیسی زبان هستند:
- دلیل اینکه خیلی از افراد نمیتوانند توانایی واقعی خودشان را کشف و از آن استفاده کنند، نه کمبود هوش است و نه به کمبود فرصتها و منابع برمیگردد. بلکه دلیل اصلی، کمبود اعتماد به نفس است!
- بدون اعتماد به نفس میتوانید کارهایی بکنید، اما با آن میتوانید همه کار بکنید!
- اکثر مردم در ناحیه محدودی از پتانسیل واقعی خودشان زندگی میکنند!
- بهترین راه برای به دست آوردن اعتماد به نفس، این است: طوری رفتار کنید که انگار اعتماد به نفسی را که آرزو داشتید، به دست آوردهاید!
- علیرغم ترس، خجالت و نگرانی، بهترین راه به دست آوردن اعتماد به نفس این است که اقدام و ریسک کنید
سخن پایانی
در این مقاله به ابعاد مختلف اعتماد به نفس پرداختیم. بهصورت کلی اعتماد به نفس به معنی باور به تواناییها و مهارتهای خودمان است و تحت تاثیر عواملی مختلفی از جمله ژنتیک، تجارب کودکی و اجتماع است. برای افزایش اعتماد به نفس اول از همه نیاز داریم که خود را به خوبی بشناسیم و در ادامه نیز با تقویت مهارتهایمان و کمک روانشناس میتوانیم اعتماد به نفس خود را بهبود ببخشیم.
دیدگاهتان را بنویسید