عزت نفس چیست؟
یکی از مشکلات اصلی که امروزه بیشتر افراد را در گیر خود کرده است باور نداشتن و ارزش ندادن به خود است. وقتی حرف از ارزش می شود، کلمه عزت نفس به ذهنمان می رسد. در حقیقت عزت نفس چیست ؟ سوالی که ذهنمان را درگیر خود کرده و ندانستن آن باعث شده نتوانیم در زندگی به بسیاری از خواسته هایمان برسیم. ویژگی که هر فردی باید آن را در خود داشته و تقویت کند. برخی از افراد معنا و مفهوم عزت نفس و اعتماد به نفس را یکی می دانند و فرقی بین این دو مفهوم بزرگ نمی بینند.
برای درک بهتر حرمت نفس تصور کنید فردی در زندگی اش، ذره ای برای خودش ارزش احترام قائل نمی شود. خود را دوست ندارد و پیش هر فردی که می نشیند از خود بد می گوید. در همین لحظه اسامی زیادی به ذهن تان آمده و یا شاید خودتان اینگونه شخصیتی دارید. جای نگرانی نیست! این مشکل تنها به علت کمبود عزت نفستان است و به راحتی با چند تمرین ساده قابل حل است. این دسته از افراد ممکن است به علت های مختلفی دچار کمبود حرمت نفس شده اند و شاید خودشان از این موضوع اطلاعی نداشته باشند. شاید برای تان جالب باشد که بدانید من هم تا چند سال گذشته این احساسات را داشتم.
اطرافیانم به خاطر انرژی منفی که به آنها منتقل می کردم از من فاصله می گرفتن. از خودم خجالت می کشیدم و نمی تونستم تو آینه نگاه کنم. شاید این مشکل خیلی ها باشه که دارن ازش رنج می برن و به دنبال درمانش هستن. من کسی بودم که هرکس ازم بد می گفت سریع میرفتم تو خودم چندین روز یا هفته به حرفای اون فرد فکر می کردم و با خودم می گفتم “نکنه من واقعا زشت باشم”، ” نکنه واقعا و بی ارزم”، “نکنه واقعا هیچکس من رو نمی خواد” و… حتی این فکر به ذهنم می رسید که من پرورشگاهی ام. شدیدا عزت نفسم پایین بود و هیچکس برای درمانش کمکم نمی کرد. وقتی اون سال ها رو به یاد میارم، خداروشکر می کنم که خودم رو پای خودم وایستادم و دنبال درمان خودم رفتم.
با چند تا تمرین و تکنیک ساده توی ۱ تا ۲ ماه تونستم عزت نفسم رو زیاد کنم. وقتی این ویژگی رو در خودم تقویت کردم دیدم نسبت به دنیا کاملا عوش شد. اطرافیانم بیشتر از قبل بهم احترام میذاشتن برام ارزش قائل بودن. دیگه مثل قبل نبود که تا نظری میدم بگن تو نظر نده!!
تحولی در زندگیم ایجاد شد که شاید نشه تو یه متن حسش رو بتون منتقل کنم. خیلی از دوستام باور نمی کردن من همون کسی ام که همش گریه می کرد، همش دنبال مردن بود، همیشه غر میزد، از موقعیتش ناراضی بود، هیچ چیز براش ارزش نداشت و… . اگر شما هم از کمبود حرمت نفس رنج می برید و از زندگی تون خسته شدید و دیگه نمی تونید ادامه بدید، حتما برای مشاوره تلفنی با شماره موجود در سایت ما تماس بگیرید. وجود فردی معتمد که به حرف هاتون، درد و دل هاتون، مشکلاتتون و… گوش بده خیلی بتون کمک می کنه. این جمله رو از فردی می شنوید که خودش تمامی این مراحل رو پشت سر گذاشته و دلش می خواد هیچکس چنین درد و رنجی رو تجربه نکنه.
حتی اگر دارای فرزند یا کودکی هستید، حتما از همون بچگی باش طوری رفتار کنید که عزت نفسش نابود نشه. خیلی از افرادی که با مرکز ما تماس می گیرن، به علت مشکلاتی که در کودکی خانوادهاشون داشتن، دچار کمبود عزت نفس شدن. در نتیجه اگر دارای فرزندی هستید حتما با مشورت با یک مشاور روش های رفتار درست رو آموزش ببینید چرا که یک رفتار اشتباه می تونه آینده فرزندتون رو نابود کنه.
باید بگوییم، عزت نفس همان احساس ارزشمندی درون هر انسان است. این احساس درونی هر فرد است که از دوران کودکی به وجود آمده و با گذشت زمان می تواند رشد کند و یا کاهش یابد. برای مثال فرض کنید ۱۰ سال دارید و این سوال ها تو ذهنتونه که من باهوشم یا خنگم؟ بقیه منو دوست دارن یا ندارن؟ خشگلم یا زشتم؟ و… هزارتا سوال دیگ که از ذهنتون می گذره.
حال فرض کنید بزرگ تر شده و دائما خودتان را سرزنش می کنید یا همیشه نقاط ضعفتان را می بینید. باید بگویم همه این موارد مربوط به عزت نفس شماست. ارزشمندی یکی از ویژگی هایی است که هر فردی باید آن را در زندگی خود داشته باشد تا بتواند به اهداف و خواسته های خود برسد و از پس شکست ها و مشکلاتش بر بیاید.
عزت نفس یعنی چه؟
قطعا تعریف عزت نفس را در بسیاری از مقالات مشاهده کردید، گوناگون بودن تعریف عزت نفس در مقالات مختلف، مبنایی برای اشتباه بودن آنها نیست؛ چرا که صاحب نظران بزرگ نیز معتقد اند که عزت نفس تعارف مختلفی دارد اما معنای همه آنها یکی است. ریشه تمامی شکست ها و موفقیت هایی که به دست آورده ایم در ارزشی است که برای خودمان قائل شدیم.
عزت نفس چیست ؟ “احساس و تصوری که هر فرد نسبت به خودش دارد یا حس ارزشمندی هر شخص نسبت به خودش را عزت نفس گویند.” این ویژگی باعث می شود که خود واقعی تان باشید و مثل بسیاری از افراد، شخصیت خود را پشت نقش دیگری پنهان نکنید. خود ارزشمندی به شما شجاعت و دلگرمی می دهد که در دل سختی ها بروید و با مشکلات بجنگید و تا آخرین لحظه هم باور داشته باشید که پیروز میدان شما هستید.
عزت نفس همان قدرت درونی شماست که باید آن را تقویت کنید. این قدرت به شما دل و جرئت می دهد تا به همان کسی که می خواهید تبدیل شوید. به همین دلیل است که عزت نفس و اعتماد به نفس نقش اساسی و مهمی در زندگی افراد ایفا می کنند و از اهمیت بالایی برخوردار هستند. حال تصور کنید، برای خودتان ارزش قائل نمی شوید. خود ارزشمندی پایین یعنی شک و تردید به خود و تکرار جمله “من اونقدر خوب نیستم و نمیتونم در جنگ با مشکلات پیروز باشم”. هنگامی که خودتان را ارزشمند ندانید، باورتان می شود که نمی توانید به آرزو های خود برسید.
عزت نفس پایین نتیجه اختلالات روانی می باشد که انرژی و احساسات منفی را به سویتان آورده و به شما حس بی ارزشی، ناراحتی، نگرانی، خجالت، تنهایی و… را می دهد و شما را کاملا از زندگی ناامید می سازد. عزت نفس و اعتماد به نفس معنای یکسانی ندارند؛ اما کامل کننده یک دیگر هستند.
تاریخچه
در مقاله عزت نفس چیست ، تعریف کلی را بیان کردیم. قبل از بیان هر موضوعی باید تاریخچه ای از این ویژگی را بدانیم. یکی از ویژگی هایی که برای بقا و سلامت روانی انسان ها نیاز است، عزت نفس می باشد که سن، نژاد، فرهنگ، تصحیلات و… نمی شناسد و برای هر فردی لازم است. در اواخر قرن ۱۹ میلادی، خود ارزشمندی اولین بار توسط ویلیام جیمز بیان شد. ویلیام نخستین فردی بود که یک تعریف علمی از عزت نفس بیان کرد. او معتقد بود احساسات انسان درباره خودش، از تعاملش با اطرافیان و دیگران ایجاد شده و از نسبت موفقیت ها به هدف ها، ارزشمندی به وجود می آید و یک ویژگی قابل تغییر است.
ارزیابی عزت نفس به چه معناست؟
امروزه این موضوع یکی از موضوعات مهم محافل دانشگاهی شناخته شده است. روانشناسان، پژوهشگران و نظریه پردازان، نظرات متفاوتی را در این باره بیان کرده اند. برخی معتقد اند که عزت نفس بالا عملکرد افراد را بهبود می بخشد و سبک زندگی آنان را بهتر از قبل می کند. در مقابل برخی آن را ارزشمند نمی دانند. در این قسمت مفهوم ارزشمندی را به سه دسته تقسیم می کنیم تا بتوانیم بیشتر با ارزش آن آشنا شویم.
- ارزشیابی خود
- عزت نفس جهانی
- احساسی که نسبت به ارزشمندی خود داریم
ارزشیابی خود
همانطور که در مقاله عزت نفس چیست بیان کردیم، افراد می توانند توانایی ها و استعداد های مختلفی را که دارند، ارزیابی کرده و آن را مورد استفاده قرار می دهند. برای درک بهتر فرض کنید شما در فوتبال فرد بسیار موفقی هستید و روز به روز در حال پیشرفت می باشید. شما قطعا در این رشته ورزشی از عزت نفس بالایی برخوردار هستید؛ چرا که هر روز پیشرفت داشته و بهتر از دیروز خود بوده اید.
حال فرض کنید، دانشجو هستید ولی در برقراری روابط اجتماعی بین دوستان و استادانتان بسیار ضعیف عمل کرده و با شکست هایی مواجه شدید. در اینجا باید بگوییم، شما عزت نفس پایینی در بر قراری ارتباط با دیگران دارید.
خود ارزشیابی ها در تمام مقیاس های کوچک و بزرگ قابل استفاده هستند و در زمینه های مختلفی می توان از آنها استفاده کرد که این موضوع مقیاس های متفاوتی از عزت نفس را در افراد نشان می دهد. تعاریف متفاوتی از پژوهشگران و روانشناسان بیان شده که برای سنجش افراد باید از یک تعریف ارزشمندی خود، استفاده کرد و معیار های کمی و کیفی آن را مورد بررسی قرار دارد.
عزت نفس ماهیتی یک بعدی و چند بعدی دارد که دیدگاه چند بعدی آن یعنی خود پنداری و عزت نفس، کارآمد تر از دیدگاه یک بعدی آن است.
عزت نفس جهانی
عزت نفس تعاریف بسیاری دارد؛ اما مفهوم تمام آن ها یکی است. این مفهوم عبارت است از ” احساس مردم نسبت به خودشان”. برخی روانشناسان این خصوصیت جهانی را به عنوان تصمیمی درباره ارزشمندی خود در نظر گرفته و در مقابل برخی دیگر آن را به عنوان احساس محبت نسبت به خود بیان می کنند.
احساسی که نسبت به ارزشمندی خود داریم
این بخش در رابطه با واکنش های ارزیابی که افراد در برابر وقایع از خود نشان می دهند، می باشد. برخی از اتفاقات در زندگی افراد می تواند موجب افزایش عزت نفس و یا کاهش آن شود. شرایطی که افراد در آن قرار می گیردند با یک دیگر متفاوت است؛ چرا که برخی در آن موقعیت خود را تحسین می کنند و برخی دیگر خود را تحقیر می نمایند. عزت نفس جهانی دائمی است و ادامه دارد؛ اما احساسات افراد نسبت به خودشان هر لحظه در حال تغییر است.
شایستگی و ارزشمندی به چه معناست؟
در مقاله عزت نفس چیست ، دو مؤلفه مهم را بیان می کنیم. ۱- شایستگی ۲- ارزشمندی
شایستگی بدین معناست که “ما چه اندازه باور داریم که مهارت ها و توانایی های لازم را برای موفقیت در زمینه ای که به نظرمان اهمیت دارد را دارا هستیم”. این نکته را هم در نظر بگیرید که شایستگی همه جنبه های زندگی را در بر نمی گیرد و فقط در حیطه های خاص زندگیتان اهمیت دارد.
فرض کنید، صدای بسیار خوبی دارید و در جمع های خانوادگی آواز می خوانید و همه تحسینتان می کنند. آواز خواندن برای شما یک مهارت و استعداد به حساب می آید ولی اگر هدف شما موفقیت در یکی از رشته های روانشناسی باشد، صدای خوبتان تاثیری بر روی عزت نفس شما ندارد.
و یا فرض کنید شما به عنوان مدیر عامل یک شرکت تجاری انتخاب شده اید که آرزوی بسیاری از افراد، رسیدن به این درجه و مقام بوده است. اگر شما چنین شغل و مقالی به نظرتان بی ارزش باشد، این مقام چیزی به ارزش شما اضافه نمی کند.
در مقاله عزت نفس چیست ، مؤلفه شایستگی را بیان کردیم و در ادامه به مؤلفه ارزشمندی رسیدیم. این ارزشمندی به ما نشان می دهد که چه چیز هایی برایمان ارزش دارد؟ و آیا رفتار هایی که در طول روز نشان می دهیم با ارزش هایمان منطبق است؟
تمام صحبت هایمان حاکی از این است که آیا ما، خودمان را به اندازه کافی خوب می دانیم؟ و همانطور که هستیم خودمان را دوست داریم؟
در پاسخ به این سوالات باید بگوییم که شایستگی و ارزشمندی با یک دیگر رابطه تنگاتنگی دارند و ما را به تعریف عزت نفس می رسانند. اگر ما نسبت به خودمان حس خوبی داریم، دلیل کافی برای داشتن این ویژگی نیست؛ چرا که ما علاوه بر حس خوب باید فاکتور های ارزشمندی و شایستگی را نیز دارا باشیم. اگر شما فقط به فاکتور ارزشمندی اهمیت بدهید، موجب خودبینی و خودشیفتگی می شود. پس حد تعادل بین این دو فاکتور از اهمیت بالایی برخوردار است.
گام های افزایش عزت نفس چیست ؟
برای افزایش عزت نفس راهکار هایی را در پیش رو داریم که هر کدام به نوبه خود تاثیرات فوق العاده ای را در زندگی و شخصیت افراد می گذارد.
روش های افزایش عزت نفس عبارت است از:
- مثبت فکر کردن در مورد خودمان و یادداشت نقاط قوت و ضعفمان
- به موفقیت هایی که دست یافتید، افتخار کنید
- اهداف کوچک و قابل دسترسی را برای خود تعیین کنید
- ارزش های شخصی خود را حفظ کنید و به آنها وفادار بمانید
- به فعالیت هایی که علاقه دارید، بپردازید
- شما کامل نیستید
- مسئولیت پذیر باشید
- خودتان را با کسی مقایسه نکنید
- مراقب بدن خود باشید و خودتان را دوست داشته باشید
- خودتان را کوچک و تحقیر نکنید
- تصورات منفی را از خود دور کنید
- استفاده کمتر از شبکه های اجتماعی و افزایش تجربیات واقعی
مثبت فکر کردن در مورد خودمان و یادداشت نقاط قوت و ضعفمان
در مقاله عزت نفس چیست ، باید بگوییم، تنها فردی که می تواند بر روی شما تاثیر گذاشته و نظرتان را در مورد خودتان عوض کند، خودتان هستید! عزت نفس، مثل آمپول پینیسیلین نیست که بتوان آن را به خود تزریق کرد. شما با فکر کردن به چیز های خوبی که دارید و توانایی هایی که می توانید از آنها استفاده کنید، عزت نفستان را افزایش دهید.
اولین گام برای افزایش عزت نفس، تفکرات مثبت است. شما باید بیاموزید چگونه فکر های منفی و ویرانگر خود را از بین ببرید و به خود انگیزه بدهید. نقاط قوت و ضعفتان را یادداشت کنید و در برطرف کردن نقاط ضعف بکوشید و نقاط قوت را تقویت کنید.
به موفقیت هایی که دست یافتید، افتخار کنید
هنگامی که کاری را درست انجام می دهید و یا در رقابتی پیروز می شوید، شاد باشید و به خود افتخار کنید. هیچ وقت منتظر تقدیر و تشویق دیگران نباشید. این کار باعث می شود شما از نظر خودتان نیز ارزشمند باشید و عزت نفستان افزایش یابد.
اهداف کوچک و قابل دسترسی را برای خود تعیین کنید
برای خودتان هدف تعیین کنید؛ اما نه هدف های غیر قابل دسترسی و سخت! هدف های کوچک و ارزشمند تا با رسیدن به آن اهداف، به تعداد موفقیت هایتان افزوده شود و حس بهتری نسبت به خودتان پیدا کنید. هدف گذاری در رسیدن به موفقیت بسیار تاثیر دارد. هدفمند زندگی کردن به شما کمک می کند تا احساس شایستگی داشته و خود را ارزشمند بدانید. در مبحث عزت نفس چیست دریافتیم که باید برای ارزشمندی خود و زندگی مان، هدف داشته باشیم.
ارزش های شخصی خود را حفظ کنید و به آنها وفادار بمانید
برای رشد عزت نفستان باید رفتار ها و ارزش های خود را در یک راستا قرار دهید. تلاش کنید در شرایط هایی که به اجبار و ناخواسته قرار می گیرد، رفتاری که طبق ارزش هایتان است را انجام دهید. در مسیر، رسیدن به هدف هایتان با صداقت و درستکار باشید و با تقلب عزت نفستان را از بین نبرید.
به فعالیت هایی که علاقه دارید، بپردازید
برای افزایش ارزشمندی نان به خود اهمیت داده و فعالیت هایی را که دوست دارید انجام دهید. ۳۰ دقیقه یا یک ساعت از روز را به خودتان فرصت بدهید و کار هایی را که به آن علاقه دارید را انجام دهید. در مقاله عزت نفس چیست دریافتیم که باید به خودمان اهمیت بدهیم و کار هایی را که دوست داریم و معقول است را انجام دهیم.
شما کامل نیستید
این را به خاطر داشته باشید که در دنیا هیچکس کامل نیست و به خود سخت نگیرید؛ چرا که همه اشتباه می کنند و تنها شما نیستید که کاری را درست انجام نمی دهید. باید از آن اشتباهات درس بگیرید و به معیار ها و ارزش هایی که برای خودتان دارید، پای بند باشید. به حرف هایی که دیگران در موردتان میزنند توجه نکنید و روی افکارتان متمرکز شوید. این اطمینان باعث می شود نقاط ضعفتان پوشیده و نقاط قوتتان جلوه گر شود.
مسئولیت پذیر باشید
مسئولیت پذیر باشید و کارهای متفاوتی را انجام دهید. افراد با عزت نفس بالا، مسئولیت های جدید را می پذیرند و از شکست هیچ ترسی ندارند. در پذیرش مسئولیت ها داوطلب باشید و در صورت موفقیت، به آن افتخار کرده و در صورت عدم موفقیت، راه دیگری را برای انجام آن انتخاب کنید و از دیگران مشورت بگیرید.
خودتان را با کسی مقایسه نکنید
در مقاله عزت نفس چیست در می یابیم که مقایسه خود با دیگران بجز ناراحتی چیز دیگری برای ما ندارد. این را بدانید، تنها کسی که باید خودتان را با آن مقایسه کنید، خودتان هستید. مقایسه کردن خود با دیگران جز ذلت نفس چیزی برای شما ندارد و فقط باعث آزار خودتان می شود.
مراقب بدن خود باشید و خودتان را دوست داشته باشید
سعی کنید همیشه پر انرژی و فرد فعالی باشید. فعالیت ها و کارهایی که سلامتی عمومیتان را افزایش داده و احساس خوبی به شما می دهند را انجام دهید.
خودتان را کوچک و تحقیر نکنید
خودتان را در هر شرایطی دوست داشته باشید و همان گونه که هستید خودتان را بپذیرید. خود را تحقیر و کوچک نکنید و با خود مهربان باشید. به خودتان عشق بورزید و نقاط قوتتان را در ذهن مرور کنید.
افرادی که عزت نفسشان پایین است در هر لحظه از زندگی شان، قضاوت ها و باور های منفی ای در مورد خود شکل می دهند و برای اینکه بتوانند با این باور های منفی مبارزه کننده، خودشان را فدا کرده و ناکارآمد و بی ارزش می شمارند. این دسته افراد باید همان لحظه که افکار منفی به ذهنشان خطور کرد، یاد گرفته باشند که چگونه با استفاده از قدرت ذهن با این افکار مقابله کرده و آنها را از ذهنشان بیرون بی اندازند. آنها باید باور کنند که این افکار واقعی نیستند، بدین صورت است که می توانند عزت نفسشان را افزایش دهند.
آگاهی از نقاط ضعف و قوت خودمان، باعث می شود بر روی نقاط ضعف کار کرده و آنها را بپوشانیم و از بین ببریم. این کار موجب می شود که لطمه ای به عزت نفسمان وارد نشود. این را بدانید که انتقاد و سرزنش خودمان فقط و فقط باعث فاصله گرفتن از هدفمان می شود و جز ضرر، سودی ندارد. تمرکز زیاد بر روی مسائل و مشکلات، دسترسی به راه حل ها را برایمان دشوار تر می کند.
اگر عزت نفس پایینی دارید و از خجالت کشیدن خسته شدید باید به فکر درمان آن باشید و یا اگر کودکانتان دچار کمبود آن شده اند، باید هرچه زود تر با انجام تکنیک های لازم عزت نفسشان را بالا ببرید و این را مطمئن باشید که اگر برای خودتان ارزش قائل نشوید در زندگی به موفقیت ها و اهداف بزرگ دست پیدا نخواهید کرد؛ چرا که در همین قدم اول خودتان را باور نداشته و ارزشی برای خود قائل نشدید. پس حتما این موضوع را جدی بگیرید و اگر صاحب فرزند هستید سعی کنید گونه ای با او رفتار نمایید که از ارزشش کم نشود و خود را در برابر دیگران پایین و کم تصور نکند.
همچنین اگر همسرتان از عرت نفس پایین رنج می برد شما می توانید با انجام تکنیک های تقویت عزت نفس در بزرگسالان این کمبود را در همسرتان جبران کنید و او را به زندگی تازه ای هدایت نمایید. قطعا وجود عزت نفس، زندگی مشترک را بسیار متحول می کند و علاوه بر آن به تحویل . پیشرفت همسرتان نیز کمک بسزایی می نماید. پس قدرت ارزشمندی را دسته کم نگیرید و با تلاش های روز افزون و تمرین های زیاد این ویژگی را در خود تقویت نمایید.
دیدگاهتان را بنویسید